เห็ด เป็นแหล่งอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ ทั่วโลกนำเห็ดมาใช้ประกอบอาหารตั้งแต่อดีต เห็ดที่นำมาประกอบอาหารล้วนมีประโยชน์มากมายกับร่างกาย ทำให้เกิดงานวิจัยมากมายเกี่ยวกับสรรพคุณของเห็ดมีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อไวรัส ป้องกันโรคร้าย อย่างมะเร็งได้
มากมายหลากหลายอาหาร ที่มีประโยชน์กับร่างกาย เพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน อีกหนึ่งงานวิจัยที่ขอกล่าวถึงนอกจากเห็ดที่มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อไวรัสได้แล้วนั้น ที่ต้องรับประทานเข้าไปในร่างกาย ยังมีงานวิจัยของคณะวิทยาศาสตร์ และ คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล รวมทั้งศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์ (องค์การมหาชน) ว่าด้วยเรื่อง สารสกัดกระชายขาวมีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อไวรัสได้ และยังมีอาหารอีกหลายกลุ่มที่มีส่วนช่วยในการสร้างภูมิคุ้มกันให้ร่างกายได้เช่นเดียวกัน
กระชายขาว ถือเป็นสมุนไพรไทยที่มีประโยชน์และมากด้วยสรรพคุณที่ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย ยับยั้งเชื้อก่อโรค ช่วยแก้อาการปวดท้อง ต้านอาการโรคหวัด ช่วยบำรุงหัวใจ เป็นยาอายุวัฒนะ ช่วยบำรุงฮอร์โมนเพศชาย และบำรุงภายในเพศหญิง ประโยชน์ของกระชาย ยังมีอีกมากมายที่ช่วยให้ร่างกายแข็งแรง
นอกจากการเสริมภูมิด้วยอาหารการกินเข้าไปในร่างกายแล้ว ยังมีวิธีเสริมที่ทำให้ร่างกายแข็งแรงได้ โดยการออกกำลังกาย นอนหลับให้เพียงพอ ไม่ขาดสารอาหารที่จำเป็น ควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ และดื่มน้ำสะอาดที่เพียงพอต่อวัน ลดความเครียดสะสม ร่างกายก็จะสร้างภูมิคุ้มกันได้ ป้องกันการติดเชื้อโรคต่างๆได้
เห็ด คืออะไร
เห็ด (Mushroom) คือชีวอินทรีย์ (living organism) จัดอยู่ในอาณาจักรฟันไจ (fungi kingdom) ประกอบด้วยสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กอย่าง ยีสต์และรา และสิ่งมีชีวิตอย่างเห็ด จึงได้รับการจัดเป็นอาณาจักร เห็ดราที่แยกออกจากสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ กลุ่มพืชและสัตว์ เห็ดราเหมือนกับสัตว์ตรงที่เป็นสิ่งมีชีวิตเฮเทโรทรอพ กล่าวคือเป็นสิ่งมีชีวิตที่ได้รับอาหารโดยการย่อยโมเลกุลอาหารให้มีขนาดเล็กพอกับเซลล์ด้วยเอนไซม์ย่อยอาหาร และไม่สามารถสังเคราะห์ด้วยแสงได้
ลักษณะของเห็ด
- ส่วนที่เป็นหมวกเห็ด (cap) เป็นส่วนที่อยู่ด้านบนสุดของดอกที่เจริญเติบโตในอากาศ มีรูปร่างต่าง ๆ กัน มีรูปเหมือนกรวยปากกว้าง ผิวบนหมวกต่างกัน เช่น ผิวเรียบ ขรุขระ
- ส่วนที่เป็นครีบ (gill หรือ lamella) เป็นที่เกิดสปอร์ของดอกเห็ด อยู่ด้านล่างของหมวกเห็ดมีลักษณะเป็นแผ่นบางหรือมีซี่บางๆอยู่ใต้หมวกเรียงเป็นรัศมีรอบก้านดอก
- ส่วนที่เป็นก้านดอก (stalk) ส่วนมากเป็นรูปทรงกระบอก บางชนิดมีโคนหรือปลายเรียวเล็ก มีขนาด รูปร่าง สี และความยาวแตกต่างกัน บางชนิดก็ไม่มีก้าน
- แผ่นวงแหวน (annulus หรือ ring) เนื้อเยื่อบางๆ ยึดติดก้านดอกใต้หมวกเห็ด
- เยื่อหุ้มดอกเห็ด (volva) เนื้อเยื่อชั้นนอกสุดที่ห่อหุ้มดอกเห็ดที่เป็นระยะดอกอ่อน จะแตกอ่อนเมื่อดอกเห็ดบาน ส่วนของเปลือกหุ้มจะยังอยู่ที่โคน
- เกล็ด (scale) หรือขนเห็ด เป็นเนื้อเยื่อที่คงเหลือติดจากเนื้อเยื่อห่อหุ้มดอกเห็ดอ่อน
คุณสมบัติของเห็ด
- เห็ดพิษ (Poisonous Mushroom) หมวกเห็ดจะมีผิวขรุขระ เป็นเกล็ด มีปุ่มปม เปื่อยยุ่ย ปลอกหุ้มโคนบาง มีกลิ่นแรง สีสันสดใสหรือสีน้ำตาล ลำต้นมีวงแหวน มีขนๆ ก้านตัน และมักขึ้นใกล้กับมูลสัตว์
- เห็ดที่รับประทานได้ (Edible Mushroom) เห็ดที่นำมาประกอบอาหารเป็นส่วนใหญ่มีลักษณะผิวเรียบ ไม่เปื่อยยุ่ย ปลอกหุ้มโคนหนา ไม่แนบติดกับก้าน ให้สังเกตเห็ดมีรอยแมลงกัดกิน บอกได้ว่าเห็ดนั้นไม่เป็นพิษ
สรรพคุณของเห็ด
เห็ด เป็นแหล่งโปรตีนธรรมชาติ สร้างพลังงานที่ดีให้กับร่างกาย ปราศจากไขมัน อุดมด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยปรับสมดุลร่างกาย ป้องกันโรคหวัด ลดไขมันในเส้นเลือด ช่วยการไหลเวียนของโลหิต เพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกายให้สมบูรณ์แข็งแรง ป้องกันการติดเชื้อต่างๆอีกด้ว เห็ดอุดมด้วยวิตามินหลายชนิด และมีกรดอะมิโนที่จำเป็นกับร่างกายอยู่หลายชนิดเช่นเดียวกัน
คุณค่าทางโภชนาการของเห็ด
เห็ด 1 ถ้วย (96 กรัม) ให้พลังงานประมาณ 21.1 กิโลแคลอรี่ และให้วิตามินและแร่ธาตุต่างๆ
ปริมาณสารอาหารที่พบในเห็ด
ข้อควรระวังของเห็ด
แหล่งกำเนิดของเห็ดแตกต่างกัน เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ในที่อับชื้น ไม่ค่อยมีแสงแดด บนพื้นดิน บนภูเขา ตามทุ่งนา บนตอไม้ ซึ่งเห็ดบางชนิดรับประทานได้ บางชนิดเมื่อรับประทานเข้าไปทำให้ร่างกายได้รับสารพิษจากในเห็ด เพราะพิษของเห็ดจะเข้าสู่เส้นเลือดแล้วกระจายไปทั่วร่างกาย ทำให้มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน เวียนหัว มึนเมา สำหรับบางคนที่มีอาการแพ้อย่างรุนแรงอาจทำให้เป็นอันตรายถึงชีวิตได้
ประโยชน์ของเห็ด
- เพิ่มภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัส
- กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน
- มีคุณสมบัติต่อต้านมะเร็ง
- ช่วยลดไขมันในเลือด
- เป็นแหล่งอาหารที่มีวิตามินบีสูง
- ช่วยต้านการอักเสบของร่างกาย
- ช่วยรักษาโรคตับ กระเพาะอาหาร
- ช่วยเรื่องลำไส้อักเสบเรื้อรังได้
- ช่วยเสริมสร้างการทำงานของสมองในส่วนของความจำ
- ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือดได้
- ช่วยให้ระบบขับถ่ายเป็นปกติ เพราะมีไฟเบอร์สูง
- ช่วยในการสลายไขมันในระบบทางเดินอาหาร
- บำรุงสมอง มีกรดอะมิโนสูง
- บำรุงเซลล์ประสาท รักษาอาการอัลไซเมอร์
- ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง
- ปริมาณโซเดียมต่ำ เหมาะสำหรับผู้ที่เป็นโรคไต
- ช่วยเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง
- ช่วยต้านอนุมูลอิสระ ยับยั้งการเจริญเติบโตของเนื้อร้าย
- ยับยั้งการเปลี่ยนฮอร์โมนเอนโดรเจนเป็นฮอร์โมนเอสโตรเจนในผู้หญิง
- ลดโอกาสการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งเต้านม
เห็ด 12 ชนิดมีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อไวรัส
- เห็ดฟาง (Straw Mushroom) มีกรดอะมิโนหลายชนิด มากด้วยวิตามินซี มีสรรพคุณทางยา ในเห็ดฟางมีสาร Volvatoxin ซึ่งมีฤทธิ์ในการช่วยป้องกันการเจริญเติบโตของเชื้อไวรัส
- เห็ดโคนญี่ปุ่นหรือเห็ดยานางิ (Yanagi matsutake Mushroom) ช่วยต่อต้านสารอนุมูลอิสระ เสริมภูมิคุ้มกันโรค ช่วยขับสารพิษในตับไม่ให้ตกค้างในร่างกาย ช่วยป้องกันโรคมะเร็งที่เกี่ยวกับเลือด
- เห็ดเข็มทอง (Golden Mushroom) ช่วยป้องกันและยับยั้งเชื้อก่อโรคที่เกี่ยวกับกระเพาะ ลำไส้อักเสบเรื้อรัง ขับสารพิษตามลำไส้ ให้ร่างกายสมดุลและแข็งแรง
- เห็ดหอมหรือเห็ดชิตาเกะ (Shiitake Muusroom) มีวิตามินดีสูงช่วยบำรุงกระดูกและฟัน มีแคลเซียมสูง โซเดี่ยมต่ำ ลดไขมันในเส้นเลือด
- เห็ดกระดุมหรือเห็ดแชมปิญอง (Champignon Mushroom) เห็ดชนิดนี้เหมาะกับผู้หญิงที่มีความเสี่ยงมะเร็งเต้านม คอเลสเตอรอลและไขมันอุดตันในเส้นเลือด
- เห็ดหูหนู (Ear Mushroom) เหมาะกับผู้สูงอายุจะไปช่วยในเรื่องเพิ่มความแข็งแรงให้เม็ดเลือดขาว บำรุงไตและปอด ระบบขับถ่ายให้ทำงานปกติ
- เห็ดออรินจิ หรือ เห็ดนางรมหลวง (Eringii Mushroom) อุดมไปด้วยโปรตีนแหล่งสร้างพลังงาน เหมาะกับสาวๆมี่ต้องการลดน้ำหนัก สามารถรับประทานแทนเนื้อสัตว์ได้ เพิ่มระดับฮีโมโกลบินในเลือดสำหรับผู้ที่เป็นโรคโลหิตจาง
- เห็ดนางฟ้า (Sajor-caju Mushroom) ป้องกันโรคหวัด ลดความเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็ง รักษาแผลในช่องปาก เลือดออกตามไรฟัน ทำให้ภูมิคุ้มกันในร่างกายทำงานอย่างปกติ
- เห็ดไมตาเกะ (Maitake) หรือ (Grifola frondosa) ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของระบบภูมิคุ้มกันในระดับเซลล์ เพื่อยังยั้งเชื้อและป้องกันการก่อตัวของเซลล์โรคมะเร็ง ยังสามารถลดอาการข้างเคียงการให้เคมีบำบัดจากโรคมะเร็งอีกด้วย
- เห็ดหลินจือ (Reishi Mushroom) หรือ (Ganoderma lucidum) เป็นที่นิยมในประเทศญี่ปุ่นและจีน นำมาเป็นยารักษาโรคตับ ความดันโลหิตสูงและข้ออักเสบ และยังช่วยรักษาโรคปอดอักเสบเรื้อรัง ต้านภูมิแพ้ ต้านเชื้อไวรัส ต้านการอักเสบ เป็นสารแอนตี้ออกซิแดนท์
- เห็ดยามาบูชิตาเกะ (Hericium erinaceus) หรือ เห็ดปุยฝ้าย ฟื้นฟูระบบการทำงานของร่างกาย ช่วยลดความเสี่ยงของโรคโดยเฉพาะในด้าน “ระบบภูมิคุ้มกัน” เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของเม็ดเลือดขาว ยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง
- เห็ดพิมาน (Phellinus linteus) หรือ เห็ดกระถินพิมาน ต้นตำหรับยาสมุนไพรใช้ทำยาแต่โบราณ นำไปแก้พิษสัตว์ กัด ต่อย แก้พิษงู ที่สำคัญมีสาร เบต้ากลูแคน ที่ช่วยยังยั้งการเติบโตของเชื้อมะเร็ง มะเร็งปอด มะเร็งตับ มะเร็งต่อมลูกหมาก สร้างภูมิคุ้มกันให้ร่างกายแข็งแรง
เมนูเห็ดเพื่อสุขภาพ
นอกจากเห็ดจะมีสรรพคุณทางยา ป้องกันเชื้อก่อโรค ยับยั้งเชื้อไวรัส กระตุ้นภูมิคุ้มกันให้ร่างกายแล้ว อีกคุณประโยชน์ของเห็ดที่ผู้บริโภคนิยมนำมารับประทานหลากหลายเมนู ตั้งแต่เมนูเห็ดคลีน เมนูเห็ดล้างสารพิษ เมนูเห็ดมังสวิรัติ เมนูเห็ดลดน้ำหนัก
ต้มยำรวมเห็ดไก่ฉีก
เมนูเห็ดคลีนทำง่ายอุดมด้วยสมุนไพรไทยมากด้วยคุณประโยชน์จากเครื่องสมุนไพรและเห็ดที่ผสานรวมกัน
ส่วนผสม
- เนื้ออกไก่ต้มสุกฉีกเป็นเส้น
- เห็ดออรินจิ เห็ดฟาง เห็ดเข็มทอง เห็ดนางฟ้า
- สมุนไพรไทย เครื่องต้มยำ ตะไคร้ ใบมะกรูด ข่า
- ผักเครื่องเคียง ผักชีโรยหน้า พริกขี้หนู มะเขือเทศ
- เครื่องปรุง น้ำปลา มะนาว น้ำตาล ผงปรุงรส
- น้ำสะอาด
วิธีทำ
- นำเห็ดทุกชนิดหั่นปลายทิ้ง หั่นเป็นชิ้นพอคำรับประทาน
- ล้างน้ำสะอาดเพื่อล้างคราบดินสกปรกออกให้หมด
- น้ำสะอาดใส่หม้อตั้งไฟให้น้ำเดือด
- ใส่เครื่องต้มยำ โดยฉีกใบมะกรูด หั่นข่าเป็นแว่น หั่นตะไคร้เฉียงเป็นชิ้นๆพอประมาณลงในน้ำเดือด
- นำเห็ดที่เตรียมไว้ใส่ตามลงไปทิ้งไว้ให้น้ำเดือด จนเห็ดเริ่มสุก
- ใส่เนื้ออกไก่ฉีกเป็นเส้นไว้แล้ว
- ใส่มะเขือเทศ พริกขี้หนูบุบ สับหยาบๆ ใส่ตามคนเบาๆ
- ใส่เครื่องปรุงรสตามรสที่ชอบ โรยหน้าผักชี
- ตักใส่ชามพร้อมเสริฟ์ ทานกับข้าวสวยไม่ขัดสี ข้าวกล้อง ข้าวไรส์เบอรี่
เมนูน้ำเห็ดสามสหาย
เมนูเห็ดล้างสารพิษโดยใช้เห็ด3สีที่ออกฤทธิ์ได้เร็วเมื่อถูกความร้อน ช่วยล้างสารพิษสะสมในตับ ล้างพิษอนุมูลอิสระ ล้างไขมันในตับช่วยให้ตับแข็งแรงขึ้นเหมาะสำหรับผู้ที่ดื่มสุราเป็นประจำ
ส่วนผสม
- เห็ดหลินจือ เห็ดนางฟ้า เห็ดหูหนูดำ
- ใบเตย
- น้ำสะอาด
วิธีทำ
- น้ำสะอาดใส่หม้อตั้งไฟให้น้ำเดือด
- ใบเตยหั่นให้สั้นพอดี
- ใส่เห็ด 3 ชนิดลงไปพร้อมกับใบเตย ในน้ำเดือด
- คนให้เข้ากันใช้เวลาประมาณ 15-20 นาที
- ตักใส่แก้วพร้อมดื่ม สามารถทานได้ทั้งแบบร้อนและแบบเย็น
เมนูเห็ดผัดไข่
เป็นเมนูเห็ดมังสวิรัติ เหมาะสำหรับผู้ที่รับประทานอาหารจำพวกพืชผักผลไม้เพียงอย่างเดียว จะไม่มีส่วนผสมที่เป็นเนื้อสัตว์ในอาหาร แต่สามารถทาน ไข่ นม เนยได้
ส่วนผสม
- เห็ดหั่นชิ้นเล็ก
- ไข่ไก่
- ผัก แครอท ข้าวโพดอ่อน กระเทียมสับ
- เครื่องปรุง ซีอิ๋วขาว น้ำตาล น้ำมันมะกอก
- น้ำสะอาด
วิธีทำ
- ตั้งกระทะพอร้อน เทน้ำสะอาดลงไปนิดหน่อย
- ใส่เห็ดหอม แครอท ข้าวโพดลงไปผัดพอสุก
- ใส่น้ำมันมะกอก กระเทียมสับและไข่ไก่
- ปรุงรสด้วยซีอิ๊วขาวและน้ำตาล ผัดให้เข้ากัน
- ตักเสริฟ์ใส่จาน ทานคู่กับข้าวกล้อง ข้าวธัญพืช
เมนูลาบเห็ดเข็มทอง
เมนูเห็ดลดน้ำหนัก เห็ดเข็มทองถือว่าเป็นเห็ดที่มีคุณค่าทางอาหารสูงและรสชาติอร่อย เหนียวนุ่ม ในปริมาณ 100 กรัมให้พลังงาน 37 กิโลแคลอรี
ส่วนผสม
- อกไก่ต้มสุกสับละเอียด
- เห็ดเข็มทอง
- ผัก หอมแดงซอย ผักชี ใบสาระแหน่ น้ำมะนาว
- ผักสดเครื่องเคียง แตงกวา ผักกาดขาว กะหล่ำปลี ถั่วฝักยาว ตามชอบ
- เครื่องปรุงรส น้ำปลา น้ำตาล พริกป่น ข้าวคั่ว
- น้ำสะอาด
วิธีทำ
- น้ำสะอาดใส่หม้อตั้งไฟให้น้ำเดือด
- ใส่อกไก่ต้มกับเห็ดเข็มทองประมาณ 3 นาที
- ปรุงรสตามชอบด้วย ใส่พริกป่น น้ำปลา น้ำตาล น้ำมะนาว ข้าวคั่ว
- ตามด้วยหอมแดงซอย ผักชี ใบสาระแหน่ คลุกเคล้าให้เข้ากัน
- ตักใส่จานพร้อมเสริฟ์กับเครื่องเคียงผัด
สรุป เห็ดหลากหลายชนิดนิยมนำมาใช้เป็นอาหารเนื่องจากมีรสชาติและเนื้อสัมผัสที่ดี มีความคล้ายคลึงกับเนื้อสัตว์เนื่องจากเห็ดมีกรดอะมิโนกลูตามิคที่ช่วยกระตุ้นประสาทการรับรส สามารถหาซื้อได้ง่าย อุดมไปด้วยสารอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ และมีประโยชน์ที่หลากหลาย มากด้วยสรรพคุณ หากรับประทานเป็นประจำสามารถช่วยส่งเสริมให้ร่างกายแข็งแรง เสริมภูมิต้านทานต่อสู้กับโรคร้ายต่างๆ